İmanın lügat mânası “bir şeye gönülden bağlanmak, onun şu veya bu şekilde olduğuna kesinlikle karar vermek, inanmak”tır. İtikat da aynı mânaya gelir.
Dinî bir terim olarak iman, “Cenâb-ı Hak’tan alıp insanlığa tebliğ ettiği kesinlikle bilinen konularda Muhammed aleyhisselâmı tasdik etmek, onun doğruluğuna kesinlikle hükmetmek”tir. Bu tanım, yukarıda söz konusu edilen itikadî hükümlerin tamamını içine aldığı gibi, amelî ve ahlâkî hükümleri de -dinin kesin emir, yasak ve tavsiyeleri oluşları bakımından- kapsar.
İman, şüphe yok ki, bir kalp ve gönül hadisesidir, psikolojik bir haldir. Bunun en kısa ifadesi kelime-i tevhiddir:
“Allah’tan başka Tanrı yoktur, Muhammed Allah’ın elçisidir.”
Bu iki cümlede Allah’ın varlığı ve birliği, Muhammed aleyhisselâmın hak peygamber olduğu ifade edilmektedir. Dolayısıyla hak peygamberin tebliğ ettiği bütün dinî konuların da gerçek olduğu benimsenmektedir.
İmanın daha ayrıntılı tanımı bizzat Hz. Peygamber tarafından yapılmış ve şöyle buyrulmuştur:
“İman, Allah’a, meleklerine, kitaplarına, peygamberlerine, âhiret gününe ve hayrıyla şerriyle birlikte kadere inanmandır.”
Bu tarif bütün akait meselelerinde esas alınmış, akait kitaplarının planını teşkil etmiştir. Bu hadis, İslâm’ın itikadî hükümlerini altı prensip içinde hulâsa etmiş ve dinimizin “âmentü”sünü oluşturmuştur.